Çocuk yetiştirme yaklaşımları, yani ebeveyn davranışları ile çocuğun mizacı ve bağlanma ilişkisinin niteliği birbiriyle etkileşim halinde ilerler. Her çocuğun özellikleri farklı olduğu algısı dahilinde, aslen teorik bilgilerden öte, ancak bilginin sevgiyle özümsenerek, gözlemleme, yorumlama daha etkili ve hassas bir yaklaşım doğurur.
- Bu bağlantıların araştırılmasına ve yorumlanmasına yönelik farklı yaklaşımlar mevcuttur.
- Bir yaklaşıma göre, ana-babalık davranışlarındaki duyarlılık, güvenli bağlanma ilişkisindeki farklılıkların temel sorumlusudur.
Yani çocuğun mizaç özellikleri ne olursa olsun, çocuğun ihtiyaçlarına karşılık verebilen ve davranışlarını çocuğun bireysel özelliklerine göre uyarlayabilen ebeveyn, güvenli bağlanma ilişkisini oluşturabilir.
Bu yaklaşımı savunan araştırmacılar, uygun bakım koşulları sağlandığında, zor mizaca sahip çocuğun da güvenli bağlanma ilişkisi kuracağını, benzer şekilde, kolay mizaca sahip çocuğa duyarsız ve olumsuz davranıldığında, güvensiz bağlanma ilişkisi oluşacağını öne sürmüşlerdir.
Başka bir yaklaşım doğrultusunda, yabancı ortam testi:
Bir yaklaşıma göre, güvenli ve güvensiz bağlanma ilişki türlerinin aslında, çocuğun mizaç özelliklerinin birer yansıması olduğu savunulur.
Bu görüşe göre, çocukların yabancı ortam testi sırasında gösterdikleri davranışlar, çocuğun mizacının yansımasıdır.
- Örneğin annesiyle güvensiz ve kaçınan türde bağlanma ilişkisi olduğu söylenen bir çocuğun, anne ile ayrılma sırasında çok fazla endişelenmemesi ve yeniden bir araya gelme sırasında kaçınma davranışları göstermesi, sakin mizacının bir yansımasıdır.
- Benzer şekilde, kaygılı-kararsız olarak sınıflandırılan bağlanma türünde, gözlemlenenin, aslında çocuğun kolay endişelenen, duyarlı mizacı olduğu, buna karşılık güvenli bağlanma ilişkisinde görülenin, orta düzeyde endişe ve sıcakkanlılık eğilimi olduğu görüşü ortaya atılmıştır.
Mizaç ve Bağlanma Tarzı: Kavram ve Anlam Farklılığı
Ancak sonraki yıllarda yapılan daha kapsamlı araştırmalar, mizacın ve bağlanma tarzının farklı kavramlar olduğunu göstermiştir.
- Buna göre, ikili ilişkinin bir niteliği olan bağlanma, bireysel davranış örüntüsü olan mizaca indirgenmemelidir.
Bağlanma literatüründeki bu kavramsal tartışmaların bugün vardığı nokta ise, ebeveynin sıcaklık ve duyarlılığının, çocuğun özellik ve ihtiyaçlarına cevap verme konusunda, hassas ve tutarlı davranışlarının, güvenli bağlanma ilişkisi için gerekli zemini oluşturduğu öngörüsüdür.
- Ebeveynin duyarlılığı düşük ve disiplin davranışları olumsuz ise, çocukla bağlanma ilişkisi güvensiz olmaktadır.
- Mizaç ise güvensiz bağlanmanın tipleri arasındaki farklılığı açıklamada devreye girer.
Ebeveyni duyarsız çocuklar indirgemesi ve inceleme alanında:
- Ürkek-korkulu mizaca sahip olanlar; “kaygılı-kararsız tipte bağlanma”,
- Ürkeklik-korku düzeyi düşük çocuklar ise, “kaçınan tipte bağlanma” gösterirler.
Pek tabii her çocuk kendine özgü nitelikleri taşıdığı gibi bu tip kavram ve olgular genel bir kanıyı ele almak ve de inceleme alanını daraltmak açısından tanımlanır. Aslında çocuk yetiştirme yaklaşımları da bu sebeple oldukça geniş bir paydaya sahiptir.
[…] Mizaç, bağlanma, çocuk yetiştirme yöntemleri […]