Ayırıcı yatkınlık savı, bağlanmaya dair çıkarımları olan ve kabul gören bir diğer yaklaşım türüdür. Bu sava göre; riskli olarak görülebilecek bazı mizaç özelliklerine sahip çocuklar, çevreden gelen hem olumlu hem de olumsuz etkilere çok açıktır. Riskli özellikler, tepkisel, ürkek-korkulu, kırılgan olma veya DRD4 genetik alelleri taşıma şeklinde tanımlanmıştır. Ayırıcı yakınlık savına göre, yüksek düzeyde duygusal …
Çocuk Yetiştirme Yaklaşımları ile Mizaç ve Bağlanma Etkileşimi
Çocuk yetiştirme yaklaşımları, yani ebeveyn davranışları ile çocuğun mizacı ve bağlanma ilişkisinin niteliği birbiriyle etkileşim halinde ilerler. Her çocuğun özellikleri farklı olduğu algısı dahilinde, aslen teorik bilgilerden öte, ancak bilginin sevgiyle özümsenerek, gözlemleme, yorumlama daha etkili ve hassas bir yaklaşım doğurur. Bu bağlantıların araştırılmasına ve yorumlanmasına yönelik farklı yaklaşımlar mevcuttur. Bir yaklaşıma göre, ana-babalık davranışlarındaki …
Ebeveyn-Çocuk Bağlanma İlişkisi
Anne-Baba, Çocuk Bağlanma İlişkisi Araştırmalar anne-çocuk ve baba-çocuk arasındaki bağlanmaların, farklı özelliğe sahip olabileceğini ortaya koyar. Ancak yine de çocuğun anneye olan bağlanma ilişkisi, genel anlamda diğer ilişkilerindeki bağlanmalarla daha çok benzer nitelik taşır. Bir başka anlamda, çocuğun anneyle arasında güvenli bir bağlanma ilişkisi varsa, çocuğun diğer kişilerle olan ilişkilerinde de güvenli bağlanma, çocuğun farklı …
Mizaç Nedir? Mizaç Türleri Neler?
Mizaç, bebekliğin erken dönemlerinde de gözlemlenebilen duygu, davranış ve dikkat süreçlerindeki bireysel farklılıkları anlatır. Mizaç özellikleri çevreye göre, küçük ölçüde değişebilmekle birlikte, esas olarak biyolojik kökenlidir. Mizaç özelliklerinden bazıları; Yakınlaşma-çekingenlik, uyumluluk, tepkilerin yoğunluğu, dikkat süresi, ritmiklik-biyolojik düzenlilik, uyarılma eşiği, aktivite düzeyi. Mizaç özelliklerine göre, Mizaç grupları Mizaç çalışmalarının başladığı ilk yıllarda, çocuklar mizaç özelliklerine göre, …
Sosyal öğrenme kuramları: Modelleme ile Gözlem
Sosyal öğrenme kuramları, modelleme ve gözlem yoluyla çocuğun, öncelikle aile içinde kazandığı edimlerle davranışlarına yön veren adımları açıklamaya yönelik kuramlardır. Model Alma Model alma, sosyal öğrenme kuramlarından biri olup, çocukların bir başkasını kendine rol model alıp o yönde bir davranış sergileme durumudur. Çocuklar, bir başkasını model alma gibi taklit ederek de öğrenebilirler. Ev ortamında yardımlaşma, …
Sosyal Gelişim: Davranışların Gelişimini Etkileyen Unsurlar
Sosyal gelişim, yani sosyal davranışların gelişimine etki eden ve bu yönde olumlu olumsuz sonuçların büyük oranda etkileşimine sebep olan bazı unsurlar vardır. Genel anlamda, sosyal gelişim kuramlarının yanı sıra, daha küçük modellerinde bu aşamada etkili olduğu çeşitli araştırma bulguları da söz konusudur. İlgili bulgular, kuramların önerdiği savların, bilimsel çalışmalar tarafından ne kadar desteklendiğini, sosyal davranışların …
Sosyal Öğrenme Kuramı
Sosyal Öğrenme Kuramı, sosyal davranış gelişimini açıklarken, öğrenme ilkelerinin yanı sıra düşünme, yorumlama gibi çeşitli bilişsel unsurların önemine vurgu yapan bir kuramdır. Bu kuramın en önemli isimlerinden biri Alfred Bandura’dır. Bandura- 1977, hayvanların aksine, insanların bilgiyi aktif şekilde işlediklerini ve bu sayede davranış ve sonuçlar arasındaki ilişkiyi düşünebildiklerini söyler. Davranış ve sonuçları arasındaki ilişkiyi düşünebilme …
Davranışçılık Kuramı ve Sosyal Öğrenme Kuramları
Davranışçılık Kuramı, Psikanalitik kuramın bilinçaltı süreçlerle ilgili vurgusuna karşın, davranışçılık gözlenebilen davranışlara odaklanan bir kuram olarak ortaya çıkmıştır. Öğrenme bakış açısı ya da davranışçılık, ilk olarak John B. Watson (1913) tarafından ortaya atılmıştır. Davranışçılığın, temel prensibine göre insan gelişimi, dışsal uyarıcılar ile gözlenebilen tepkiler-alışkanlıklar arasındaki iyi öğrenilmiş bağların sonucudur. Bu anlamda davranışçılık, gözlenen davranışlarına azalması …
Edimsel Öğrenme Kuramı Nedir?
Edimsel öğrenme kuramı, ürettiği sonucuna bağlı olarak artan ya da azalan gönüllü davranışların kazanıldığı öğrenme yaşantısı şeklinde tanımlanır. Davranışçı yaklaşıma katkı getiren bir başka kuramcı B.F. Skinner’dir. Skinner (1953), çalışmalarını hayvanlarla yapmış ve bulgularının çoğunu insanlarla genellemiştir. Skinner gelişimi, çocuğun davranışlarını takip eden ceza ve ödüller tarafından pasif olarak şekillenmiş, edimsel öğrenme, mekanizmaları ile açıklar. …
Etolojik Kuram Nedir?
Etoloji, evrim süreçlerinin türe özgü davranışları nasıl şekillendirdiğini inceleyen bir bilim dalıdır. Buna bağlı olan etolojik kuram ise, insan davranışının biyolojik temellerine vurgu yapar. Etoloji bilim dalıyla ilgilenen bilim insanlarına Etolog denir, Etologlar da Sigmund Freud gibi erken deneyimlerin önemli olduğuna inanırlar. Etolojik yaklaşıma göre, bazı davranışların gelişimi için “kritik dönem”ler vardır. Kritik dönem, gelişen …