Ebeveyn-Çocuk Bağlanma İlişkisi

Anne-Baba, Çocuk Bağlanma İlişkisi

Araştırmalar anne-çocuk ve baba-çocuk arasındaki bağlanmaların, farklı özelliğe sahip olabileceğini ortaya koyar. Ancak yine de çocuğun anneye olan bağlanma ilişkisi, genel anlamda diğer ilişkilerindeki bağlanmalarla daha çok benzer nitelik taşır.

• Bir başka anlamda, çocuğun anneyle arasında güvenli bir bağlanma ilişkisi varsa, çocuğun diğer kişilerle olan ilişkilerinde de güvenli bağlanma, çocuğun farklı alanlardaki gelişimiyle de büyük ölçüde bağlantılıdır.

Tüm bu sebeplerle, gelişim psikolojisi literatürünün en çok odaklandığı bağlanma ilişkisi anne ile çocuk arasında olandır.

• Duygusal bağ niteliğindeki bu ilişki güvenli, kaçınan ve kaygılı-kararsız olmak üzere üç temel tipte incelenirken, sonraki yıllarda bu sınıflandırmaya dağınık bağlanma türü de eklenmiştir.

Anne-çocuk bağlanma ilişkisini araştıran çalışmaların önemli bir bölümü, annenin çocuk yetiştirme davranışlarını incelemekte ve anneyle çocuk arasındaki bağlanmanın niteliğini, sadece annenin özelliklerine bakarak anlamaya çalışmaktadır.

• Ne var ki bağlanmanın bir ilişki özelliği olması, annenin özelliklerinin yanı sıra çocuğun özelliklerinin de irdelenmesini gerektirir.
• Bunların arasında mizaç yine dikkat çekicidir. Çocuğun mizaç özellikleriyle annenin davranışları bebekliğin ilk zamanlarından itibaren yakın ilişki içindedir. Bu ilişkideki uyum, çocuğun pek çok alandaki gelişimini olduğu kadar, ebeveyni ile olan bağlanma ilişkisini de belirgin şekilde etkiler.

Bağlanma Nedir?

Bağlanma, kişiye değil ilişkiye dair bir özelliktir. Bu sebeple, kişinin, farklı insanlarla olan ilişkilerindeki bağlanma durumu da farklı niteliklerde olmaktadır.

Bağlanma kuramı: Yabancı ortam testi ile Bağlanma türleri açınlama

Bağlanma Kuramında irdelenen çocuk-ebeveyn ikilisi arasındaki bağlanma ilişkisi, tipik olarak Yabancı Ortam Testi adı verilen çalışma yöntemiyle ölçülmüştür.

İlgili test çalışması kısaca;

• 1-2 yaş çocukları bir oyun odasında gözlemlenir.
• Yaklaşık 20 dakika boyunca çocuk, annesi ya da bir yabancı-araştırmacı ile oyun odasında zaman geçirir.
• Anne ve yabancı belirli aralıklarla odadan çıkarlar; çocuk belli bir süre yabancıyla odada yalnız kalır, belli bir süre ise tamamen kendi başınadır.
• Çocuğun bu durumlara verdiği tepkiler, örneğin oyuncaklarla oynama, annenin yokluğu, odaya dönüşü ve yabancıyla kalma sırasında gösterdiği davranış ve duygular, kaydedilir ve kodlanır.

Bu yöntem, anne ile çocuk arasındaki bağlanmanın niteliğinin gözlemlenmesine olanak verir.

• Güvenli bağlanma ilişkisinde çocuk; annesini çevreyle olan ilişkisinde güven verici bir dayanak görür. Güvenli bir liman olarak kullanır.
• Annelerinin yokluğunda huzursuzluk ve sıkıntı belirtileri gösteren bu çocuklar, anneleriyle yeniden bir araya geldiklerinde kısa sürede sakinleşerek çevrelerini keşfetmeye devam ederler. Bu tip bağlanmada anneler çocuğun ihtiyaçlarıyla ilgili, uyarıları örneğin çocuğun ağlaması ve çocuğun özelliklerini fark etme konusunda duyarlı, sıcak ve tutarlıdırlar.

Güvensiz bağlanma 3 türde karşımıza çıkabilir;

• kaçınan türdeki bağlanma ilişkisinde çocuk; anneye kayıtsızlık gözlemlenir. Annenin odadan çıkması çocukta kayda değer bir kaygı ve üzüntü oluşturmaz. Odada annenin ya da yabancının olması, çocuk için büyük fark yaratmaz.
• Kaygılı-kararsız türdeki güvensiz bağlanma da; annenin varlığında bile korkulu ve endişeli, anneye çok yakın olma ihtiyacı gösteren, oyuncaklarla oynamak için anneden uzaklaşmada isteksiz, anne odadan ayrılıp döndüğünde kaygısı kolay yatışmayan bir çocuk vardır. Annenin odadan ayrılması çocukta büyük endişe ve üzüntü yaratır. Anne odaya döndükten sonra bile çocuğun anneye tepkisi devam eder. Endişesi yatışmaz, anneden ayrılıp oyuncaklara yönelmez.
• Dağınık bağlanma; çocukta birbiriyle çelişen davranışlar, örneğin yaklaşma ve anneden kaçınma, eşzamanlı olarak görülür.