Egzistansiyalist eğitim felsefesi, modern zamanlardan itibaren, ancak özellikle yirminci yüzyılda etkili olduğu bilinen yaklaşımlardan biri olup, eğitim açınlamasında bireyci bir anlayışı benimser.
Paradoksal olarak, hümanizm çağında yitip giden bireyin savunuculuğunu yapar.
-Söz konusu yaklaşım, nesne hakikat çağında, unutulan öznel hakikate dönüşün önemine vurgu yaparken, bireyden hareket eder.
- Ahlaklılığın kişiliğin en temel karakteristiği ya da en önemli potansiyeli olduğu inancıyla, esas olarak ahlak üzerinde yoğunlaşır, sahiciliğe ve kendiliğindenliğe verdiği büyük önemle moral eğitimi öne çıkartır.
Eğitimde, bireyci yaklaşımı, önemli hale getiren pek çok husus vardır.
Egzistansiyalist eğitim felsefesi,
- Klasik eğitim anlayışlarına dönük bir tepkiyi, yirminci yüzyılda eğitimden daha ziyade meslek eğitimini anlayan yaklaşıma ve dolasıyla pozitif bilim ve tekniğe dayalı bir eğitim telakkisine yönelik bir protestoyu ifade eder.
Aynı zamanda çağa özgü, bir eleştirel yaklaşım içinde yer verilebilecek olan bir bakış açısını ifade ettiği söylenir.
- Egzistansiyalist eğitim öncelikle, hümanist bir eğitim felsefesi olduğu gibi öğretmen, öğrenci ve belli bir bilgi içeriği ya da müfredattan meydana gelen üçlü eğitim ilişkisinde, ağırlığı tamamen öğrenciye verir.
Egzistansiyalist Eğitim Anlayışının Felsefi tutumları:
Egzistansiyalist eğitim, gerçek bir eğitimin, öğretmenler ya da eğitimcilerin;
- öğrencilerini, birtakım mekanik usullerle, gayri insani kimi yapılar üzerinden toplumun ve teknik kurumların ihtiyaçlarına uydurmaktan ve de bütün öğrencilerin bir örnek şekilde başarılı, zeki, uyumlu ve başkaları tarafından takdir edilen kimseler olmalarını istemekten vazgeçtikleri zaman, ortaya çıkacağını savunur.
Egzistansiyalist eğitim, hümanist bir karaktere sahip olmakla beraber, aşırı bireyci bir eğitim anlayışı da ortaya koymaz.
Bunun ise, en önemli nedeni, onun öğrenci ya da bireyi, belli bir tarihsel süreç ve kültür içinde cisimleşmiş bir varlık olarak ele almasıdır.
- Öte yandan insanı, birtakım nesnel ve kişiler arası geçerli doğruları ve normları kavramsal olarak bilme durumuna gelen salt bir bilgi varlığı olarak görmez.
Dolasıyla eğitimi, sadece belli türden bilgilerin aktarılması olarak değerlendirmez.
Egzistansiyalist eğitim anlayışında,
- en yüksek amaç, öğrenciyi kendisine döndürmek, bireyin varoluşunun tüm yükü ve sorumluluğunu üzerine almasını sağlamak ve bir kişisel kimlik bilinci kazanarak, kaderinin belirleyici olan noktası kendisinin olmasını temin etmesine yön göstermektir.
Eğitim amaç ve içeriği bütünüyle; öğrencinin, kitlenin sorumsuz bir parçası ya da üyesi olmak yerine,
- sahici bir varoluş ve yaşayışa ulaşmasını temin etmek amacına dönük olarak tasarlanır.
Egzistansiyalist Eğitim Felsefesi Anlayışında: Beş Temel Başlık
Söz konusu genel amaç, egzistansiyalist eğitimde gerçek anlamda eğitimli bir kişi idealine bağlı olarak, beş alt başlık altında toplanır.
- Sahici olmak
- Daha manevi şekilde yaşamak,
- Eleştirel bir bakış açısına sahip olmak
- Bir kişisel kimlik duygusu oluşturmak
- Başkalarına karşı empatik bir bilinç geliştirmek,
1.Bunlardan birincisinde, kişinin başkalarından sorgulanmadan miras alınmış birtakım normlar üzerinde yaşamak yerine, eğitim yoluyla kendi özgür seçimlerini yapması ve hayatını bu şekilde anlamlı hale getirmesi amaçlanır.
2.İkincisinde ise, kişinin hayatına bir anlam katması ve değer yaratması hedeflenir.
3. Üçüncüsünde kişinin yeni değerler üzerinden, sahici bir yaşama ulaşma amacı doğrultusunda, kendisine yardım etmesi gereken eğitim sistemiyle eğitim programına karşı eleştirel bir tutum takınması amaçlanır.
Öte yandan anlayan, sorgulayan, özgür seçimde bulunan ve değer yaratan kişi, elbette kim olduğunu, nereden gelip nereye gittiğini bilen, var olmanın ne anlam ifade ettiğini kavramış olan kişi olmak durumundadır.
Ve var olmayı öğrenmiş, değer bilincine sahip insan, nihayet kendi hayatı için olduğu kadar, başkaları için de kaygılanan, onlara gerçek anlamda alaka gösteren insandır.
- Egzistansiyalist eğitim felsefesi, söz konusu eğitimsel amaçlara ulaşma noktasında belli bir müfredat öne sürer.
Eğitim programı her şeyden önce, ilgili programının öğrenciyle ilişkisi noktasında önem kazanır.
Egzistansiyalist eğitim anlayışı müfredatını belirleyen noktalar:
Egzistansiyalist eğitim anlayışı ve müfredatını belirleyen, en önemli şeyin onun kendi varlığını tanıma, özünü yaratıp, kendisini anlamlandırma sorumluluğuyla yüklenmiş öğrenciye doğrudan hitap etmesi olduğunu belirtir.
- O, insanın ihtiyaçları, özlemleri ve koşullarıyla ilişkisiz bir programın öğrenciye boş bir hamallıktan başka hiçbir şeye götürmeyeceğini, ondaki yabancılaşmayı arttırmaktan başka hiçbir işe yaramayacağını savunur.
- Egzistansiyalist eğitim anlayışı, insan gerçeğinin anlaşılmasının, insani durumun kavranmasına ve insanlık hallerine ışık tutulmasına katkıda bulunan tüm disiplinlere, eğitim programında yer olduğunu söyler.
- Bu yüzden normatif bilim ya da disiplinlere olduğu kadar, bilişsel boyutu öne çıkan bilimlere de yer verilir.
egzistansiyalist eğitim anlayışında normatif disiplinlere eğitim programında daha büyük bir ağırlık ve önem verilir.
Müfredatında, ilk sırayı insan bilimleri alır.
- Manevi ve insanı eğitici, dönüştürücü bir güce sahip olduğuna, bireyleri çeşitli hayat tarzları ve insanlık durumlarıyla temasa soktuğuna inanılan söz konusu, beşeri disiplinler arasında şiir, roman, tragedya, müzik ve felsefe bulunur.
- Bireye geleceği şekillendirme açısından sorumluluklarını hatırlaması noktasında, tarih de ayrı bir önem taşır.
Egzistansiyalist eğitim anlayışı, bu disiplinlerde de belirleyici olan şeyin öğrencisinin dönüşümü olduğunu kabul eder.
Egzistansiyalist müfredatta, ikinci sırada bireyin başkalarına olan bağımlılığını, onlara karşı olan yükümlülüklerini göstermesi açısından büyük bir önem arz eden toplum bilimleri yer alır.
- Bu bilimlerin önemi, insanlara birtakım etkilere maruz kalan pasif varlıklar olmayıp, sorumlu failler olduklarını göstermelerinden kaynaklanır.
“Ben” bilgisinin evrensel bilgiden, öznel hakikatin nesnel hakikatten önce geldiğini söyleyen varoluşçu eğitim anlayışı, eğitim programında matematik ve doğa bilimlerine bir yer verir.
Ama onların bir ağırlıkları yoktur, egzistansiyalist eğitim anlayışı özellikle ilk iki kategoride yer alan disiplinlerin, insana sınır durumları gösterme ve bu durumlar üzerinde düşündürme açısından önem taşıdığını belirtmeye büyük bir özen gösterir.
