Dokunma duyusu organı deri, en geniş duyu organıdır. Ortalama boydaki bir insanın, 6-7 m2 deriye sahip olduğu belirtilir.
- Deri, çevreden gelen tehlikeli uyaranların vücuda girmesini engeller.
- Vücut ısısını düzenler.
İlgili fonksiyonlara sahip deri, aynı zamanda yüzeyindeki hücreler ile çeşitli türden uyarıcılar aracılığı ile çevresel uyaranlara tepki gösterirler.
- Deride yer alan, alıcı hücreler, sinyalleri öncelikle beyinde; medulla ve talamusa iletirler.
- Ardından -dokunma sonucu- oluşan algıların değerlendirilmesi için, beynin -somatonsensori korteksine gönderirler.
Dokunma duyusu ile dokunma organı -deri- arasında gelişen etkileşim sonucunda, derideki çeşitli alıcı hücreler, deriye ait duyumlar olarak adlandırılan;
- Basınç, ısı, dokunma, ağrı
Gibi benzer duyuları ortaya çıkarırlar.
Dokunma algısı ile alıcı hücre:
Dokunma duyusu sonucunda deride gelişen, basınç, ısı, dokunma ve de ağrı gibi duyuları meydana getiren, alıcı hücreler, deride farklı seviye bulunduğu gibi eşit olmayan bir dağılım gösterirler.
- Örneğin parmak uçları, diğer bölgelere göre çok daha fazla dokunma alıcı hücrelerine sahiptir. Bundan dolayı parmak uçları bedenin diğer bölümlerine göre, dokunmaya daha duyarlıdır.
Dokunma ile alakalı, araştırmacıları en çok cezbeden –ağrı- algısı olmuştur. Sebebi ise, insanların ağrı çekmeleri durumunda doktora gitmeleri, ağrı kesici ilaçları aldıkları ve bu harcamaların ABD’de 100 milyar doların üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Ülkemizde bu konuyla alakalı herhangi bir veri olmamakla beraber, herkesin evinde genel olarak ağrı kesicilerin olduğu bilinir. Yani ağrı ile alakalı harcamaların, ülke ekonomisine önemli bir yük getirdiğini belirtmektedirler.
Ağrı algısı
Ağrı değişik türdeki uyaranlara verilen tepkidir. Deride meydana gelen bir kesik ya da çok parlak ışık, yüksek şiddetteki ses gibi benzer durumlar baş ağrısının oluşmasına sebebiyet verir.
- Ağrının oluşmasında, hücrelerin yaralanması ya da hasar görmesi, söz konusudur.
- Kaynağı ne olursa olsun, hücrede meydana gelen bu durum sonucunda, kimyasal ileticiler -ağrı- mesajını beyine iletir.
Ağrı algısı ile kapı kontrol kuramı bağlantısı
Araştırmacılar, ağrı algısını kapı kontrol kuramı ile açıklar.
- Bu kurama göre, omurilikteki “nörolojik kapı” olarak adlandırılan hücresel ağ, ağrı ile ilgili iletilerin beyne iletilmesini kontrol eder.
- Bazı başka nöronlar, bu kapının kapanmasını sağlayarak ağrı deneyimini azaltır.
- Duygu durumu, önceki deneyimler, ağrının yorumu ve bağlamın etkisi gibi psikolojik ve algısal faktörler ağrı durumunu etkiler.
Dokunma duyusu ile obje algısı:
Dokunma sistemi obje algısı açısından da önem taşır. Görme engelliler ve ışığın olmadığı karanlık ortamda bulunan bireyler objeleri dokunarak tanırlar.
- Ellerin temas yoluyla, üç boyutlu bir objeyi tanıma işlemine haptik algı denir.
