Bilginin ne olduğunu belirleme noktasında, “bilginin haklılandırılmış doğru inanç olduğunu” ifade eden üç unsurlu bilgi tanımında, doğruluğun açıklığa kavuşturulmasına da ihtiyaç duyulur. Bu nedenle bilginin doğruluğu, Epistemolojinin temel problemlerinden biridir. Ve “doğruluk” problemi, İlk Çağ’dan beri tartışılan bir problem olarak karşımıza çıkar.
Doğruluk özelliğinin doğasını anlamaya ve ortaya çıkarmaya çalışan epistemoloji, alanındaki önermelerden hangilerinin doğru olduğunu hangi önermelerin doğruluk özelliğine sahip bulunduğunu keşfetmeyi amaçlayan bilimden de pek tabii farklılık gösterir. Çünkü doğruluk bağlamında felsefi ya da epistemolojik olarak sorulacak soru “neyin doğru olduğu” sorusundan ziyade “doğruluğun ne olduğu” sorusudur.
Bu bağlamda bilinmesi gereken ilk ve en önemli şey, hakikat ya da doğruluğun bilen veya bilinen varlığın özelliği olduğudur. Yani, bilen öznenin de bilinen varlığın da doğru olmasından söz edilemez.
- Doğruluk varlığın ya da gerçekliğin değil de bilgi veya önermenin bir özelliğidir. Başka bir anlamda, doğru olan yalnızca kendisine inanılan önerme ya da bilgidir. Daha doğrusu bilginin ifade edildiği yargı ya da önermedir.
Bilginin doğruluğu
Bilginin doğruluğu, doğruluk, dahası tek tek kavramların veya algıların da özelliği değildir. Kavramlar, bir yargı ya da önermede bir araya getirildikleri zaman ancak, doğruluktan söz edilebilir.
- Örneğin “Kar beyazdır” gibi bir önermeyi ele aldığımızda, ilgili önermenin, bilen insan zihninde, kar adı ile verilen nesneye yönelmesinin ve onu gözlemleyerek kara beyazlık özelliğini yüklemesinin sonucunda ortaya çıkan bir önerme olduğu sonucuna varırız. Burada doğruluk, kar kavramının da beyazlık kavramının da bir özelliği olamaz. Doğruluk, yalnızca söz konusu önermenin bir özelliğidir.
Hakikat ile realite, doğruluk ile gerçeklik birbiriyle sıklıkla karıştırılır.
- Gerçeklik zihinden bağımsız olarak ve gerçekten var olan varlığı ifade eder. Oysa doğruluk, kabaca gerçekten var olanı olduğu şekliyle ifade eden önerme ya da bilginin bir özelliği olmak durumundadır.
